O „kulturze milczenia, która musi ustąpić miejsca rewolucji transparentności” oraz o konieczności wcielania „proroczej kreatywności i instytucjonalnej odwagi” na rzecz ochrony dzieci i osób bezbronnych mówił bp Luis Manuel Alí Herrera, sekretarz Papieskiej Komisji ds. Ochrony Małoletnich, podczas ogólnopolskiego szkolenia zespołów ds. ochrony dzieci i młodzieży na Górze Świętej Anny pod hasłem „Wspólnota nadziei”. „Bez odwrócenia perspektywy i postawienia w centrum osób zranionych wszelkim reformom grozi to, że pozostaną teorią” – podkreślił.
„Niech Góra Świętej Anny, niczym namiot Abrahama w Mamre, stanie się miejscem otwartości na spotkanie z Bogiem” – powiedział bp Luis Manuel Alí Herrera, rozpoczynając swoje wystąpienie na ogólnopolskim spotkaniu zespołów ds. ochrony dzieci i młodzieży. Podziękował także prymasowi Polski, abp. Wojciechowi Polakowi, za zaproszenie.
Hierarcha przypomniał za papieżem Franciszkiem, że ochrona najsłabszych w Kościele nie jest jedynie wdrażaniem przyjętej polityki, procedur, ale „drogą nawrócenia”, wymagającą „pokory w uznaniu błędów przeszłości, odwagi w promowaniu sprawiedliwości i autentycznego wsłuchania się w głosy, które zbyt często bywają lekceważone”.
Omawiając wnioski z pierwszego Rocznego Raportu Papieskiej Komisji ds. Ochrony Małoletnich, bp Herrera zaznaczył, że „samo przyjęcie wytycznych i procedur nie wystarczy. Tam, gdzie brak kultury słuchania, transparentności działań i ich rozliczalności, nawet najlepsze przepisy pozostają martwą literą prawa”.
– W Polsce, ziemi głębokiej wiary i odporności na trudy, wyzwanie to staje się szczególnie palące. Wasze zaangażowanie w tworzenie zespołów diecezjalnych jest godne pochwały, lecz prawdziwa zmiana wymaga przezwyciężenia obaw i oporów. Trzeba zapytać: Czy ofiary rzeczywiście czują, że mogą swobodnie mówić? Czy rozmaite wspólnoty potrafią rozpoznawać oznaki wykorzystania? Czy osoby odpowiedzialne są rozliczane ze swych działań, bez żadnych wyjątków? – pytał bp Herrera.
Podkreślając, że Papieska Komisja powstała w odpowiedzi na wyzwanie, by czynić Kościół bezpiecznym domem, wskazał, że ma ona za zadanie proponowanie konkretnych działań zmierzających do ochrony dzieci, młodzieży i bezbronnych oraz prewencję.
– W Polsce, której większość mieszkańców określa się jako katolicy, inicjatywa ta może stać się modelem ewangelicznej wiarygodności. Wyobraźmy sobie, na przykład, że diecezje publikują roczne raporty o rozpatrzonych przypadkach nadużyć, albo, że w seminariach duchownych i miejscach formacji przyszłych księży i osób zakonnych naucza się o konkretnych przypadkach wykorzystania i odbywa się to pod kierunkiem samych ofiar i osób skrzywdzonych. To nie utopia – to Kościół synodalny, do którego budowania wzywał papież Franciszek, Kościół, w których małe gesty uczą prawdy – mówił hierarcha.
Wskazał, że działania Komisji obejmują nowe wyzwania, takie jak zwalczanie przypadków wykorzystywania mających miejsce w Internecie.
– W Polsce, kraju, który dzięki sile wiary potrafił oprzeć się opresyjnym ideologiom, jesteście wezwani do tego, by na nowo stawić opór – powiedzieć „nie” kulturze milczenia, a „tak” rewolucji transparentności. Ostatni przypadek z Sosnowca wskazuje wyraźnie, że szybka interwencja diecezjalnego delegata ds. ochrony dzieci umożliwiła skuteczną współpracę władz kościelnych i państwowych, zapewniając sprawiedliwość. Sytuacja ta potwierdza, że procedury działają tam, gdzie Kościół wybiera transparentność – powiedział biskup.
Zwrócił uwagę na konieczność przezwyciężenia pięciu poważnych problemów w systemie ochrony: barier kulturowych, tabu związanych z władzą duchową, opieszałości kanonicznej, niejasnych definicji osób bezbronnych i braków operacyjnych w diecezjalnych strukturach ochrony.
„Bez odwrócenia perspektywy i postawienia w centrum osób zranionych wszelkim reformom grozi to, że pozostaną teorią” – ostrzegł sekretarz Papieskiej Komisji. Podkreślił też, że „w zbyt wielu diecezjach urzędy ds. ochrony dzieci istnieją tylko na papierze”.
– Polska ze swymi głębokimi katolickimi korzeniami i mocnymi strukturami kościelnymi jest wezwana do pokornego i odważnego przywództwa w tej przełomowej zmianie. Już dziś, dzięki staraniom Konferencji Episkopatu, rozpoczęliście tworzenie programów kształcenia, publikowanie raportów o postępowaniu ze zgłoszonymi przypadkami, wdrażanie pilotażowego planu uniwersalnych wytycznych, pod kierunkiem naszej członkini, Ewy Kusz. Ale droga nie kończy się na tym. Waszym zadaniem, jako Kościoła, który oparł się totalitaryzmom siłą wiary, jest przekształcanie tradycji w proroctwo. Bardzo podoba mi się przykład bł. ks. Jerzego Popiełuszki, męczennika prawdy i patrona osób prześladowanych, który swoim życiem i swoim męczeństwem uczy, że nie można dzielić serca i że prawda jest nieśmiertelna: „Prawda, podobnie jak sprawiedliwość, łączy się z miłością, a miłość kosztuje – prawdziwa miłość jest ofiarna, stąd i prawda musi kosztować” – wskazał sekretarz Papieskiej Komisji.
Wskazał na konieczność konkretnych działań:
• Włączanie ofiar i osób skrzywdzonych do rad diecezjalnych, aby dzisiejsi „słabi” stali się architektami jutrzejszej sprawiedliwości;
• Przyjęcie wytycznych w zakresie ochrony w świecie cyfrowym, aby chronić dzieci i młodzież w przestrzeni internetu, która stanowi nową granicę ryzyka.
• Wspieranie siostrzanych Kościołów Europy środkowo-wschodniej, poprzez dzielenie się z nimi zasobami i kompetencjami, w akcie konkretnej solidarności;
• Organizowanie regionalnych konferencji poświęconych kwestiom ochrony, z udziałem społeczeństwa obywatelskiego i mediów, aby transparentność nie była dłużej tabu;
• Ustanawianie funduszy solidarności, z których finansowane będą biura ds. ochrony w najuboższych diecezjach, gdzie występuje ryzyko, że milczenie w tej sprawie nie zostanie szybko przełamane.
Wezwał do proroczej kreatywności i instytucjonalnej odwagi. Apelował również o działania w nowych przestrzeniach ryzyka, jak świat cyfrowy czy środowisko migrantów. „Nie chodzi o to, by być na czasie, lecz by być Samarytanami w epoce cyfrowej” – mówił. Wskazał przy tym na przykład szkolenia dla delegatów ds. ochrony dzieci i młodzieży organizowane przez krakowskie Collegium Ignatianum.
– W Polsce, gdzie katolicyzm łączy się z tożsamością narodową, odejście młodych od Kościoła wymaga radykalnej przemiany, nie tylko strukturalnej. Sprawą pilną jest przejście od symbolicznej synodalności do konkretnej partycypacji – rady młodzieżowe, wyposażone w uprawnienia w zakresie decyzji budżetowych i duszpasterskich przekształcają młodych ludzi ze statystów we współ-protagonistów. Fundamentalne znaczenie ma również okazywana publicznie pokora. Spotkania diecezjalne bez cenzury, na których biskupi odpowiadaliby na niewygodne pytania, nawet zadawane anonimowo, godząc się na to, że nie będą mieli na nie gotowej odpowiedzi. Bez takiego pokazania słabości wszelki dialog pozostanie jałowy – podkreślił.
Zaapelował o budowanie Kościoła, w którym:
• Przestrzeń cyfrowa będzie przestrzenią edukacyjnego przymierza, nie ryzyka;
• Małoletni migranci będą nazywani imionami, nie liczbami;
• Młodzi ludzie odnajdą na powrót w Kościele towarzysza podróży, nie sędziego;
• Seminaria i domy formacji będą formowały męczenników sprawiedliwości, nie biurokratów sacrum.
Bp Herrera przywołał też spotkanie polskich biskupów z osobami skrzywdzonymi (19 listopada 2024 r.). Stwierdził, że stanowi ono kluczowy zwrot w drodze ku pojednaniu i sprawiedliwości w Polsce: „Po raz pierwszy Episkopat jako całość publicznie zmierzył się z głosami ofiar, uznając nie tylko doznane przez nie cierpienia, ale też poważne braki instytucjonalne, jeśli chodzi o postępowanie z przypadkami nadużyć. Dialog ten oznacza konkretną próbę przełamania muru milczenia, który przez całe dziesięciolecia chronił osoby odpowiedzialne, zamiast chronić zranionych. Symbolicznie wydarzenie to odzwierciedla uświadomienie sobie w zbiorowym sumieniu polskiego Kościoła potrzeby transparentności, aktywnego wsłuchania się w głosy tych osób i naprawy krzywd moralnych – elementów fundamentalnych dla odbudowy zaufania do instytucji religijnych i krzewienia kultury ochrony najsłabszych. Poza wartością symboliczną spotkanie to niesie praktyczne implikacje dla polityki ochrony stosowanej w Polsce. Obecność osób skrzywdzonych przy stole dialogu podkreśla pilność reform strukturalnych, jak niezależne mechanizmy zgłaszania przypadków nadużycia, kształcenie duchowieństwa w zakresie prewencji i potrzebę integralnego naprawienia krzywd, obejmującego wsparcie psychologiczne i finansowe dla osób zranionych”.
Na zakończenie powiedział: „‚Nie lękajcie się’ pobrudzić sobie rąk w ranach świata. To tam czeka na nas Chrystus”.
Pełny tekst wystąpienia dostępny jest TUTAJ.
Źródło: ekai.pl
W spotkaniu przedstawicieli wszystkich grup tworzących system ochrony małoletnich w Kościele katolickim w Polsce, które w dniach 13-15 maja 2025 r., odbywało się na Górze Świętej Anny, wzięli udział przedstawiciele archidiecezji przemyskiej: ks. dr Piotr Baraniewicz – Delegat Metropolity Przemyskiego ds. Ochrony Małoletnich oraz dr Małgorzata Sztolf – Osoba odpowiedzialna za prewencję w Archidiecezji Przemyskiej. Więcej informacji o ochronie małoletnich w archidiecezji przemyskiej można znaleźć TUTAJ.
Zdjęcia: Małgorzata Sztolf
