KATECHEZA PARAFIALNA

Duszpasterze powinni często przypominać o znaczeniu sakramentu chrztu, który jest konieczny do zbawienia (statut 306). W związku z tym:
1. Jako bezwzględnie obowiązujące przyjmuje się trzy katechezy chrzcielne dla rodziców oraz w miarę możliwości dla chrzestnych:
a. przy zgłoszeniu dziecka do chrztu;
b. przekazanie rodzicom i rodzicom chrzestnym folderu nt. chrztu, którego treść należy omówić podczas drugiego spotkania;
c. spotkanie z rodzicami i z chrzestnymi połączone z wprowadzeniem w teologię i liturgię sakramentu.

2. Rodzice chrzestni, o ile nie są znani proboszczowi, przedstawiają zaświadczenie, że spełniają wymogi prawa.

3. Jeżeli jeden z kandydatów nie spełnia wymogów, można zgodnie z kan. 873 -874 KPK poprzestać na jednym chrzestnym, drugiego zaś wpisać jako świadka chrztu.

4. W sprawie dopuszczenia do chrztu dziecka rodziców religijnie obojętnych obowiązują normy Synodu (statut 318 § 1-3).

5. Czasem właściwym do udzielania chrztu, oprócz Wigilii Paschalnej, jest niedzielna Msza święta. W sytuacjach wyjątkowych może to być Msza św. odprawiana w innym dniu. W sytuacjach szczególnie duszpastersko uzasadnionych dopuszcza się chrzest poza Mszą Św.

6. Duszpasterze winni systematycznie pouczać wiernych o teologicznej treści zawartej w tajemnicy chrztu. Katechezy chrzcielne należy wygłosić bezpośrednio przed Mszą Św. lub w czasie homilii np. w następujących dniach: Niedziela Chrztu Pańskiego, III Niedziela Wielkiego Postu, Wigilia Paschalna, Uroczystość Trójcy Świętej, Niedziela Chrystusa Króla.

7. Na chrzest dziecka poza miejscem zamieszkania rodziców konieczna jest zgoda proboszcza lub Kurii.

1. Każda parafia Archidiecezji organizuje i prowadzi katechezę parafialną dla dzieci, aby ich przygotować do świadomego, pełnego i aktywnego uczestnictwa we Mszy świętej i owocnego korzystania z sakramentu pokuty.

2. Pierwsza spowiedź i pierwsze pełne uczestnictwo we Mszy św. winna mieć miejsce zasadniczo we własnej parafii, która jest po rodzinie podstawowym środowiskiem rozwoju wiary. Tę zasadę należy corocznie (we wrześniu) przypominać, wiernym w ogłoszeniach parafialnych. Duszpasterze nie sugerują rodzicom, możliwości dostania zezwolenia od własnego proboszcza, na celebrację tych sakramentów poza parafią, aby wzajemnie nie utrudniać sobie pracy duszpasterskiej i nie przyczyniać się do osłabiania więzi wiernych z własną parafią.

3. Gdyby zachodziła konieczność, dla uzasadnionych racji, aby uroczystość I Komunijna odbywała się poza parafią, ksiądz proboszcz po wysłuchaniu argumentów rodziców i przeprowadzeniu duszpasterskiej rozmowy, udziela pisemnego pozwolenia na samą tylko uroczystość. Natomiast przygotowanie dzieci do I spowiedzi i Komunii powinno odbywać się we własnej parafii.

4. Każda parafia prowadzi spotkania katechetyczno – formacyjne dla dzieci i ich rodziców przynajmniej raz w miesiącu. Ze względów organizacyjnych należy ustalić stały termin tych spotkań..

5. Zadania rodziców dzieci przygotowujących się do I spowiedzi i Komunii św.:
– wspólna wieczorna modlitwa rodziców z dzieckiem i za dziecko;
– systematyczne uczestnictwo wraz z dzieckiem w niedzielnych i świątecznych mszach świętych;
– kierowanie się w życiu codziennym zasadami dekalogu;
– rozmowa z dzieckiem na tematy podejmowane podczas katechez;
– pomoc w opanowaniu podstawowych modlitw i zrozumieniu niezbędnych treści związanych z sakramentem pokuty i Eucharystii;
– pomoc dziecku w rozwoju moralnym, aby normy moralne znało i zachowywało z wewnętrznego przekonania a nie tylko ze względu na rodziców i otoczenie; – codzienne świadectwo życia z wiary;
– wychowywanie do życia w prawdzie i miłości;
– troska o sprzyjający klimat dla harmonijnego rozwoju dziecka.

6. Nabożeństwa dla dzieci i rodziców:
– wrzesień – Msza św. rozpoczynająca przygotowanie z konferencją „Co to znaczy wierzyć?”,
– październik – obrzęd poświęcenia i przekazania przez rodziców dzieciom różańców z konferencją „Wychowanie do modlitwy”;
– listopad – nabożeństwo za zmarłych z konferencją „Parafia wspólnotą wspólnot”;
– grudzień – obrzęd poświęcenia i przekazania przez rodziców medalików z konferencją „Eucharystia siłą życia rodziny chrześcijańskiej”;
– styczeń – nabożeństwo odnowienia obietnic chrztu św. z konferencją „Dlaczego przykazania?”,
– luty – obrzęd poświęcenia i przekazania dzieciom książeczek z konferencją „Grzech fałszywym korzystaniem z daru wolności”,
– marzec – nabożeństwo pokutne połączone z adoracja krzyża i konferencją „Sakrament pokuty w życiu dziecka i rodziny”;
– kwiecień/maj – cztery Msze św. inicjacyjne przez cztery niedziele /1- poświęcona liturgii Słowa – kształtujemy postawę posłuszeństwa Słowu Bożemu; 2 – Msza św. jest dziękczynieniem – kształtujemy postawę wdzięczności wobec Boga i ludzi;
3 –Msza św. jest ofiara Chrystusa i naszą – formujemy postawę ofiarowania się z Chrystusem Bogu Ojcu; 4 – Msza św. jest ucztą – formujemy ducha miłości i troski o każdego człowieka/;
– maj – Uroczystość I Komunii Świętej.

7. W ramach Białego Tygodnia proponuje się następującą tematykę: / poniedziałek: dzień wdzięczności Panu Bogu – uczymy dzieci modlitwy uwielbienia i dziękczynienia po przyjęciu Komunii św.; wtorek: – dzień wdzięczności matkom; środa – dzień wdzięczności ojcom i przyrzeczenia abstynenckie; czwartek: – poświęcenie pamiątkowych obrazków; piątek – potrzeba częstej spowiedzi – Pierwsze piątki miesiąca; sobota – oddanie w opiekę Matce Bożej – można zorganizować pielgrzymkę do sanktuarium Maryjnego/.

8. Modlitewnikiem obowiązującym dla dzieci pierwszokomunijnych jest diecezjalna książeczka: „Chwalmy Boga”.

9. Wskazane jest, aby dla dobra duchowego dzieci, w roku pokomunijnym katechizował je ten sam katecheta, który przygotowywał do I spowiedzi i Komunii Świętej.

10. Zaleca się, aby po I Komunii Świętej, formację eucharystyczną dzieci prowadzić w ramach Eucharystycznego Ruchu Młodych. (zob. SAP – statut dotyczący Eucharystycznego Ruchu Młodych).

1. Parafia jest uprzywilejowanym miejscem dla katechezy przygotowującej do sakramentu bierzmowania.

2. Niepełnosprawni ze względu na konieczność pomocy specjalistów mogą przeżywać swoje przygotowanie do sakramentów w ośrodkach szkolno-wychowawczych.

3. Do sakramentu bierzmowania dopuszcza ksiądz proboszcz, ale zawsze w konsultacji z katechetą parafialnym i szkolnym. Bierzmowana winna być młodzież trzeciej klasy gimnazjum.

4. W parafiach średnich i dużych celebracja sakramentu bierzmowania powinna mieć miejsce w każdym roku. W razie potrzeby dziekan organizuje wspólne bierzmowanie dla kilku parafii dekanatu. W parafiach małych (do 1tys.) można organizować bierzmowanie, co dwa lata, wówczas należy bierzmować klasę III gimnazjum i I ponadgimnazjalną.

5. Jeżeli kandydat nie prezentuje odpowiedniego poziomu życia wiary, to dla jego duchowego dobra oraz z szacunku do sakramentu należy mu pomóc przez indywidualny rytm przygotowań wymagający niekiedy wydłużenia okresu formacji do bierzmowania, (czyli przesunięcia bierzmowania). Należy przestrzegać zasady, że sakramenty są dla wierzących (a nie nagrodą, którą przydziela duszpasterz).

6. W przygotowaniu do sakramentu bierzmowania wyróżnia się trzy etapy: dalsze, bliższe i bezpośrednie.

a. Przygotowanie dalsze obejmuje całość katechizacji w szkole podstawowej i gimnazjalnej (w „Indeksie formacji katolickiej” katecheci szkolni wpisują oceny z nauki religii oraz zachowania i zaangażowania religijnego na terenie szkoły; Indeks należy traktować, jako jedną z metod pracy formacyjnej z młodzieżą).

b. Przygotowanie bliższe obejmuje uczniów klasy I i II gimnazjum i ma miejsce w parafii zamieszkania. W pierwszym roku proponuje się, aby uczniowie w miesiącu wrześniu wypełnili prośbę o wpisanie się na listę kandydatów do sakramentu bierzmowania i złożyli ją osobiście. O konieczności zapisania się we własnej parafii na listę kandydatów do bierzmowania, uczniom klas I gimnazjum należy przypominać podczas ogłoszeń parafialnych oraz winni to czynić również katecheci szkolni.
- Propozycja tekstu prośby o wpisanie na listę kandydatów do sakramentu bierzmowania: Ja …………proszę o wpisanie mnie na listę kandydatów do sakramentu bierzmowania. Postanawiam pilnie uczestniczyć w katechezach i we wszystkich spotkaniach duszpasterskich przy parafii. Pragnę przez osobistą modlitwę, niedzielną Mszę św., comiesięczną spowiedź i częstą Komunie św., pogłębiać swoją wiarę, dążyć do zjednoczenia z Chrystusem i otwierać się na działanie Ducha Świętego. Proszę też tutaj zebranych o modlitwę, abym nie ulegał pokusom świata i wytrwale walczył o życie zgodne z Ewangelią. Poniżej podpis rodziców i podpis kandydata. Z drugiej strony prośby, zamieszczone winny być dane osobowe kandydata: imię i nazwisko, miejsce i data urodzenia, imiona rodziców, miejsce chrztu, miejsce i data I Komunii Św., obecny adres zamieszkania, telefon do rodziców, szkoła itp.
- Listę kandydatów do bierzmowania można wywiesić w przedsionku kościoła lub opublikować w gazetce parafialnej, w duchu zachęty do modlitwy. Na początku października zapraszamy kandydatów na niedzielną Mszę św. wraz z rodzicami (o ile to możliwe również z rodzicami chrzestnymi). W czasie tej liturgii proponuje się przeprowadzenie obrzędu, podczas którego kandydaci do przyjęcia sakramentu bierzmowania zostaliby wezwani i zaproszeni na drogę przygotowania bliższego . Podczas tego spotkania winno się zapoznać kandydatów i ich rodziców z trzyletnim programem przygotowania, zwracając uwagę, że istotą przygotowania jest trzy etapowa formacja: poznać prawdę objawioną umysłem, przylgnąć do niej sercem, wolą i sumieniem, i uczynić ją stylem życia.
- Spotkania kandydatów w pierwszym i drugim roku katechizacji w gimnazjum powinny mieć miejsce przynajmniej raz w miesiącu. Winny one przybierać postać spotkań formacyjnych. Celem tej formacji jest pogłębienie rozumienia sakramentu chrztu i doprowadzenie do decyzji przyjęcia wynikających z niego konsekwencji religijnych. Za szczególnie cenne należy uznać prowadzenie katechezy biblijnej. Spotkania ze Słowem Bożym mogą przyjąć różne formy. Jedną z nich jest Lectio divina, inną „ewangeliczna rewizja życia” lub dzielenie się Ewangelią. Młodzi powinni przeczytać jedną Ewangelię np. Łukasza, oglądnąć film „Jezus”, który został zrealizowany na jej podstawie. Dobrze byłoby, aby kandydaci przeczytali Dzieje Apostolskie o życiu pierwotnego Kościoła. W trakcie przygotowania należy kandydatom uroczyście podczas Mszy św. z wiernymi przekazać Pismo Święte. Zakończeniem tego etapu jest odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych i wybór świadomy i dobrowolny Pana Jezusa jako Mistrza i Pana życia .Do tego doniosłego aktu dobrze by było się przygotować poprzez rekolekcje zamknięte, lub dzień skupienia.
- W drugim roku przygotowania Komisja Wychowania Episkopatu Polski zwraca uwagę na związek ochrzczonego z Jezusem Chrystusem, który wyzwala człowieka z niewoli grzechu i daje mu udział w swoim życiu. W przygotowaniu tym należy się skupić na znaczeniu i przyjmowaniu sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Dla kandydatów należy urządzać nabożeństwa pokutne i przynajmniej cztery Msze św. inicjacyjne, podczas których wyjaśnić należy poszczególne części Mszy św. język liturgii, nauczyć poprawnego, świadomego, aktywnego i pełnego uczestnictwa w Najświętszej Ofierze.
- Podczas przygotowania bliższego (na poziomie klasy pierwszej i drugiej gimnazjum) – należy dokonać syntezy wiedzy religijnej kandydata do bierzmowania. Pomocą służy katechizm „Ku pogłębionej wierze” , który zawiera zarys depozytu wiary i moralności. Poszczególne działy katechizmu należy omówić na spotkaniach parafialnych i wyznaczyć cztery skrutynia z wiedzy religijnej, które wpisujemy do Indeksu. Młodzież powinna wykazać się dobrą wiedzą z zakresu wiary katolickiej oraz postępem w życiu chrześcijańskim. Przy okazji skrutyniów z wiedzy omawiamy z kandydatem zagadnienia życia z wiary: pytamy o jego modlitwę, niedzielną Mszę św., comiesięczną spowiedź, itp.
- W formacji kandydatów do bierzmowania pomocą służy Spotkanie Młodych Archidiecezji Przemyskiej organizowane corocznie, w którym powinni oni uczestniczyć, aby doświadczyć wspólnoty Kościoła.
- Przygotowanie bliższe winno być zakończone spotkaniem kandydatów z dekanalnym wizytatorem nauki religii, który sprawdza wiedzę kandydatów i mocno akcentuje, że miłość do Boga i wiarę muszą nieustannie pielęgnować i rozwijać. Etap ten kończy się dopuszczeniem do bezpośredniego przygotowania.

c. Bezpośrednie przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania jest związane z trzecim rokiem katechizacji w gimnazjum. Na początku roku szkolnego kandydaci do bierzmowania powinni złożyć prośbę (podanie) do biskupa o udzielenie sakramentu bierzmowania. Całość przygotowania winna być ukierunkowana na tajemnicę Ducha Świętego obecnego w życiu Kościoła oraz w życiu każdego chrześcijanina. W tym okresie należy zaproponować wspólne trwanie na modlitwie poprzez udział w rekolekcjach zamkniętych oraz uczestnictwo w nowennie do Ducha Świętego.

Ponadto należy się stosować do rozporządzeń Synodu Archidiecezji Przemyskiej statuty 320 – 333, oraz do Instrukcji synodalnej o przygotowaniu do bierzmowania, którą należy interpretować w świetle niniejszych wyjaśnień.

Rodzina jest najważniejszym środowiskiem dla wychowania, kształtowania się charakteru, dojrzałej woli i uczuciowości oraz nabywania cnót społecznych w oparciu o czytelne zasady etyki katolickiej, dlatego do jej założenia potrzeba należytego przygotowania. (statut 8 SAP.)
Przygotowanie do małżeństwa i życia rodzinnego trwa od najwcześniejszych lat życia. Jednakże okres poprzedzający zawarcie sakramentalnego małżeństwa obejmuje trzy etapy, którymi są: przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie. Szczegółowe zalecenia w tej sprawie, zawiera synodalna „Instrukcja o bliższym i bezpośrednim przygotowaniu do małżeństwa”, przy uwzględnieniu następujących aktualizacji:

I. Przygotowanie dalsze do małżeństwa rozpoczyna się w rodzinie i obejmuje czas od wczesnego dzieciństwa do decyzji założenia rodziny. Jest ono wspomagane przez zwyczajne nauczanie Kościoła, katechezę, formację w grupach apostolskich oraz inne formy duszpasterstwa.
Rodzice są pierwszymi nauczycielami wiary i życia, dlatego poprzez słowo i własny przykład wdrażają swoje dzieci do postawy szacunku i miłości do Boga i drugiego człowieka, właściwego przeżywania własnej i cudzej płciowości, zwracając szczególną uwagę na wartość czystości w każdym stanie powołania.

II. Przygotowanie bliższe do małżeństwa obejmuje młodzież ponadgimnazjalną (od 16 roku życia) do czasu narzeczeństwa. Składa się na nie: ogólne przygotowanie w ramach programu katechezy szkolnej oraz parafialna katecheza dla młodzieży ponadgimnazjalnej.
1. Parafialna katecheza przedmałżeńska winna mieć charakter formacji ewangelizacyjno-katechetycznej i trwać jeden rok szkolny, w którym realizuje się diecezjalny program 20 tematów.
2. Proboszcz każdej parafii winien zadbać o przeprowadzenie formacji ewangelizacyjno-formacyjnej w ramach przygotowania do małżeństwa, dlatego podczas trwania katechezy organizujemy dla uczestników rekolekcje zamknięte lub przynajmniej dzień skupienia.
3. W parafiach małych (do 1 tys.) katechezę przygotowującą do małżeństwa organizujemy raz na trzy lata, tak, aby objąć nią młodzież trzyletniego cyklu szkół ponadgimnazjalnych.
4. W parafiach średnich (powyżej 1 tys. do 3 tys.) organizujemy katechezę, co drugi rok. Natomiast w parafiach większych katecheza przedmałżeńska powinna być organizowana każdego roku szkolnego.
5. Informacje o odbywającym się przygotowaniu do małżeństwa w parafii, katecheci szkół ponadgimnazjalnych winni przypominać podczas zajęć szkolnych, a duszpasterze powinni podawać do wiadomości wiernych w ogłoszeniach parafialnych.
6. Od uczestnictwa w programie bliższego przygotowania do małżeństwa nie należy zwalniać nikogo, choćby musiało ono być skrócone i skondensowane. Jednakże nawet wówczas nie powinno być krótsze niż 15 spotkań ewangelizacyjno-katechetycznych, wg programu diecezjalnego.
7. Gdy nie ma możliwości odbycia katechezy przedmał¬żeńskiej, nawet w formie skróconej, (np. w przypadku emigrantów, którzy nie mogli odbyć wymaganego przygotowania w miejscu ich pobytu), duszpasterze są zobowiązani w sumieniu do przygotowania kandydatów do małżeństwa w formie osobistych z nimi rozmów i pouczeń przy pomocy literatury albo wysyłając do diecezjalnych ośrodków rekolekcyjnych prowadzących intensywne przygotowanie w formie kilkudniowych rekolekcji zamkniętych.
8. Osobom, które odbyły katechizację przedmałżeńską, należy wystawić zaświadczenie o formie i czasie jej ukończenia lub dokonać wpisu do Indeksu formacji katolickiej. Poświadczenie to dołącza się do protokołu przedślubnego.
10. Nie wydaje się świadectw ukończenia katechizacji przedmałżeńskiej na podstawie katechezy szkolnej.

III. Przygotowanie bezpośrednie do małżeństwa, czyli katecheza przedślubna, realizuje się w okresie poprzedzającym zawarcie małżeństwa. Odbywa się ono pod kierunkiem własnego proboszcza w parafii jednego z narzeczonych oraz w poradni życia rodzinnego.

1. W każdym dekanacie a także w dużych parafiach (powyżej 3 tys.) winna funkcjonować poradnia życia rodzinnego. I dlatego należy skorzystać z organizowanego przez Wydział Duszpasterstwa Rodzin szkolenia doradców życia rodzinnego.

2. Na zakończenie katechezy przedślubnej wskazane jest umożliwić narzeczonym przeżycie dnia skupienia, w celu modlitewnego pogłębienia wiary przed rozpoczęciem nowej drogi życia.

3. Narzeczeni dwukrotnie przystępują do sakramentu pokuty: pierwszy raz po zgłoszeniu się do egzaminu narzeczonych, drugi raz przed zawarciem małżeństwa. W przypadku, kiedy duszpasterz rozezna, że narzeczeni żyją razem, zakłada się jedną spowiedź przed samym ślubem.

4. Spisanie protokołu przedślubnego oraz bezpośrednie przygotowanie do zawarcia małżeństwa odbywa się w parafii narzeczonej lub narzeczonego. Decyzja w tej sprawie należy do narzeczonych.

5. Przypomina się kan. 1115 KPK: „Małżeństwa winny być zawierane w parafii, gdzie przynajmniej jedno z nupturientów posiada stałe albo tymczasowe zamieszkanie lub miesięczny pobyt; gdy zaś chodzi o tułaczy, w parafii, gdzie aktualnie przebywają. Za zezwoleniem własnego ordynariusza albo własnego proboszcza, wolno małżeństwo zawrzeć gdzie indziej”.
Przypomina się też normy (kan. 102-107 KPK), wedle, których uzyskuje się własnego proboszcza przez stałe lub tymczasowe zamieszkanie. Proboszcz ten jest uprawniony do asystowania przy zawarciu małżeństwa (kan. 1108-1109, 1115 KPK).

Zamieszkanie stałe nabywa się poprzez zamiar pozostania na stałe na danym terytorium, lub faktyczne przebywanie tam przez pięć lat.

Tymczasowe zamieszkanie nabywa się przez zamiar przebywania na terytorium przez trzy miesiące, lub faktyczne przebywanie przez ten okres. Adnotacja o zameldowaniu nie jest dowodem zamieszkania.

Biorąc pod uwagę powyższe zasady kodeksowe należy przyjąć, że proboszcz stałego lub czasowego zamieszkania jednej ze stron przygotowuje nupturientów do małżeństwa, a w razie potrzeby udziela licencji na celebrowanie tego sakramentu na innym terenie. Należy to odnieść do czasowo przebywających poza parafią (emigranci, studenci, którzy mają czasowy pobyt w miejscu przebywania).